Iran, Yazd (Part 3)

იაზდი

3 მაისი

დილის ხუთზე იაზდში ჩამოვედით. ორი სიტყვა სპარსულად, ლამის იქაური გარეგნობა და ტაქსისტი ვერც მიხვდა უცხოები რომ ვიყავით. გაგვიბა საუბარი, ვანიშნეთ რომ არ გვესმოდა.

ნელ–ნელა ნასწავლი ორიოდე სიტყვა და ადგილობრივებთან კომუნიკაციას მაინც ვახერხებთ – “სად ხარ, როგორ ხარ, რა ღირს, საით..” და ა.შ.

ნარდის თამაში ვინც იცის, ექვსამდე სპარსულად დათვლაც სცოდნია, დანარჩენი რამოდენიმე რიცხვიც დავიმახსოვრეთ და ტაქსთან ფასზე მოსათანხმებლად მეტი არცაა საჭირო.

ბარგი სასტუმროში დავტოვეთ და ქალაქის დათვალიერებას შევუდექით – მზე ეს ეს იყო ამოიწვერა, იაზდი ნელნელა იღვიძებდა.

ზოროასტრების სარიტუალო კოშკურებს მივაშურეთ (Towers of Silence), სადაც გარდაცვლილებს ტოვებდნენ ასე დაუმარხავად. მათ წარმოდგენაში დამარხული ადამიანი მიწას წაბილწავს, ხოლო თუ დაწვავენ – ჰაერს. ღიად დატოვილი მიცვალებულები კი, მტაცებელი ფრინველების საჯიჯგნი ხდებოდნენ.

შემდეგ ტალახისფერ აგურით და მიწანარევი ქვიშით შელესილ ძველ ქალაქის უვიწროეს ქუჩებში ვიბორიალეთ, კაცი ადვილად რომ დაიკარგება.

ყოველ ძველებურ სახლს ორი, სხვადასხვა ფორმის სახელური აქვს შებმული და შესაბამისად დაკაკუნებისას განსხვავებულ ხმას გამოსცემს – მასპინძელს წინდაწინ რომ სცოდნოდა, კაცი იყო ზღურბლს მიღმა სტუმრად მოსული, თუ ქალი. ესეც ისლამური რელიგიის გამოძახილი..

სახლებს ძველი დროის “კონდიციონერები” ადგათ – ერთგვარი “ქარდამჭერები”, სპარსულად “ბედგირ”. ნაგებობა, ყველა მხრიდან რამოდენიმე ერთეული ვერტიკალური ღარით, რომელიც უმცირეს ნიავსაც კი სახლისკენ მიმართავს ზაფხულის ჩახუთულ სიცხეში შედარებით გაგრილებისთვის.

გული ვიჯერეთ იქაური, ჩვენი თვალისთვის უცხო არქიტექტურის თვალიერებით. ტურისტულ ცენტრს მივაშურეთ – 20 $ და საღამოს სლოვენიელ ტურისტების ჯგუფთან ერთად მინიბუსით ბავფქისკენ ავიღეთ გეზი. ორი საათი გზაში, ასორმოცდაათი კილომეტრი და “ნამდვილ” უდაბნოში ამოვყავით თავი.

რეალურად მთელი იაზდის რეგიონი ისედაც უდაბნოა. გადახრიოკებული, მოტიტვლებული ზეგნებით – ჰორიზონტზე ასევე ნაცრისფერ–ყავისფერი აყუდებული კლდოვანი მთები მოჩანს, სიცოცხლის ნიშანწყალი რომ არაა.

ბავფქს კი ცოტა რომ გავცდით, ამ ხრიოკ უდაბნოს ქვიშის გორებიც დაემატა. აი, ისეთი, აქამდე მარტო ფილმებში რომ მინახავს. ალაგ–ალაგ ქარბუქი რომ ამოვარდება, ჰაერში ახვეტილი ქვიშა თვალებს გიბრმავებს..

დასახლებული პუნქტები კი მიწისქვეშ გაყვანილი ქანათების (წყლის არხები) საშუალებით საზრდოობს მაცოცხლებელი წყლით, ხშირად მრავალი ათეული კილომეტრის სიშორეზე აღმოჩენილი სათავიდან რომ არის გაჭრილ–გამოჭიმული და არაადამიანური შრომაა მათ მშენებლობაში ჩადებული.

მცირედი აქლემებით გავისეირნეთ, შემდეგ ფეხით ქვიშის გორებსაც შევუყევით, ჰორიზონტზე დაშვებულ მზეს გავაყოლეთ თვალი და ბოლოს ადრენალინის მცირე დოზა კვადროციკლების “ჯირითით” მივიღეთ.

4 მაისი

დაგროვილმა დაღლილობამ თავის ქნა – დილით ძლივს ავწიეთ საწოლიდან თავი. წყლის მუზეუმის სანახავად წავედით, სადაც ქანათების შენების ისტორიას გაეცნობა კაცი. შემდეგ იქაურ ბაზარს მივაშურეთ – მცირედი ვივაჭრეთ. ამ დროს მე ხმა არ ამომეღება, კოკა კი მოხერხებულად ახერხებდა შემოთავაზებული ათასგვარი ჭრელი, თვალწარმტაცი ქსოვილის ფასის დაბლა დაწევას.

დიდად არც მოგატყუებენ, არც თურქებივით გამოგეკიდებიან სისხლის უკანასკნელ წვეთამდე, რომ ოღონდ რამე შემოგასაღონ. მცირედს დააკლებინებ და მათთვისაც მისაღებ ფასს რომ შესთავაზებ, თავს ოდნავ ცერად დაგიკრავენ და ნავაჭრის შეხვევას მიჰყოფენ ხელს.

მაგრამ ფულის დახურდავება რომ მოვინდომეთ, ერთ პუნქტს ძლივს მივაგენით და იქაც ისეთი წამგებიანი კურსი შემოგვთავაზა ღიპმოდებულ არასასიამოვნო სახის კაცმა, გაწვდილ ასდოლარიანს უკან ჯიბეში ვუძახეთ პირი.

აი, იაპონელი ტურისტი ქალი კი სასოწარკვეთილი სახით გვიმტკიცებდა – სხვა გზა არ გაქვთ, შირაზში კიდევ უფრო უარესი ხდებაო.. რაღაც დანანებითაც კი ჩაიბუტბუტა – აქ რამ ჩამომიყვანა.. მხრები ავიჩეჩეთ, გარეთ გამოვედით.

სანაყინეს მიწვდა მზერა და აბა იმ სიცხეში უკეთესს რას ინატრებდა კაცი – ჩამოვსხედით. ტელევიზორში რაღაც უზარმაზარი მეჩეთის ეზოს აჩვენებდნენ, სადაც ათასობით მუხლებზე წამოჩოქილი კაცი სახეს იხოკდა, ტიროდა და ვიღაც სულიერი მამის სიკვდილს გლოვობდა.

ეს ყველაფერი ძაან არაბუნებრივად გამოიყურებოდა. სიტუაციის კომიკურობას მენაყინის მიმიკაც გვიდასტურებდა – ალაგ–ალაგ წამიერად ღიმილით რომ ახედავდა კედელზე ჩამოკიდებულ ტელევიზორს.

პირველიც არ იყო, გარეთ კი უკვე მაღაზიის მეპატრონეებმა ჟალუზების ჩამოკეცვა დაიწყეს – კარგი საქმეა ღმერთმანი მხოლოდ შუადღემდე მუშაობა..

* * *

ამასობაში იაზდიდან აბარგების დროც დადგა. ოც თუმნად ტაქსმა 50 კილომეტრი მეიბოდისკენ გვატარა, სადაც გიო, თბილისში გაცნობილი ისპაჰანელი ქართველი გველოდა. სადილად მიგვიპატიჟა, ცოტა სული მოვითქვით და ირანში აწყობილი მისი თეთრი პეჟოთი ისპაჰანს მივაშურეთ.

კარგი სასმენია გიო, ოცდაათს გადაცილებული გონებაგახსნილი ადამიანი – იუმორით, ქარიზმით. გზა საუბარში მალე გაილია და საღამოს პირს ისპაჰანსაც ვუწიეთ. 20 დოლარად რაღაც უბრალო სასტუმროს ოთახი ავიღეთ და სანამ ძილის დრო მოვიდოდა, ღამის ქალაქში გავისეირნეთ.

ჩაჰარბაღის ქუჩას ავუყევით. უამრავი მაღაზია, თუ საკვები პუნქტი არის ჩაწიკწიკებული, გადანათებული სახელდახელოდ შენობიდან გამოჭიმულ–გადმოკიდებულ ლამპიონების თეთრი შუქით.

მალე ალავერდი ხან უნდილაძის მიერ აშენებულ ხიდსაც (სიოსეპოლს) მივადექით, ზაიანდერუდის დამშრალ კალაპოტზე რომ არის წამოჭიმული.

სანახავად მართლაც რომ შთამბეჭდავია ეს ლამის სამასმეტრიანი და ოცდაცამეტთაღიანი ულამაზესი ხიდი, ახლანდელი ქართველობა ამ 33 თაღს მიამიტურად ჩვენი ანბანის ასოთა რაოდენობას რომ უკავშირებს.

# # #